شهید

سعید صادقی[1]:

یک روز به ما خبر دادند که آقای رضایی آقای محمد افشردی را به جنوب اعزام کرده‌اند. ایشان نیروی ما در پذیرش سپاه تهران و یکی از مصاحبه‌گرهای نخبه و مسلط ما بود که برای ستاد مرکزی سپاه کار عضوگیری را انجام می‌داد. به‌هر حال ما پیگیر شدیم و این‌طرف و آن‌طرف سراغ گرفتیم. گفتند به گلف رفته و ایشان را به‌عنوان باقری می‌شناسند. تا قبل از عملیات طریق‌القدس که هنوز در منطقه حضور پیدا نکرده بودم، وضعیت آقای محمد باقری را پیگیری می‌کردم. از طریق بچه‌های خودمان در واحد پرسنلی سپاه اهواز می‌دانستم که در کنار اخوی‌شان حسن باقری است.

من اولین ‌بار در عملیات طریق‌القدس، به جهت مسؤولیت کاری در حوزة نیروی انسانی سپاه به جبهه رفتم. در آن مرحله به دریافت کلی از فضای کار برای استقرار مباحث مدیریت نیروی انسانی و یا واحد پرسنلی رسیدم، و در عمل و به‌طور رسمی از عملیات فتح‌المبین حضور پیدا کردم.[2]

از معایب کار سپاه در آن زمان این بود که کل مرکزیت سپاه درگیر مستقیم جنگ نشده بود. یکی از مجموعه‌های مرکزیت سپاه که در عملیات‌ها تأخیر حضور داشت کل حوزة ستادی سپاه بود که نیروی انسانی هم در همان حوزه ستادی قرار می‌گرفت. در ابتدا و قبل از عملیات بیت‌المقدس، همزمان در تهران و حوزة مرکز، هماهنگی واحد پرسنلی مناطق را بر عهده داشتم که واحد تعاون(ایثارگران فعلی) و واحد بهداری، به‌عنوان زیرمجموعه‌ای از واحد پرسنلی فعالیت می‌کردند. به مرور و با گستردگی کار، مخصوصاً واحد بهداری به صورت گسترده در سپاه مطرح شد و خدمات بهداری رزم سپاه در کل جبهه‌ها محوریت پیدا کرد. به همین جهت آقای فتحیان که در حوزة واحد ما کار می‌کرد در عملیات فتح‌المبین مأمور راه‌اندازی بهداری رزم شد و در عملیات بیت‌‌المقدس موضوع بهداری را به‌عنوان یک واحد مستقل ایجاد نمود. یعنی عملاً واحد پرسنلی یک‌مقدار به مباحث ذاتی‌تر خودش پرداخت.[3]

سپاه از بنیان برای رزم تشکیل نشده بود. در واقع جنگ همان‌طور که به انقلاب و نظام ما تحمیل شد به سپاه هم تحمیل شد. سپاه اصلاً آمادگی این بحث را نداشت. حفظ دستاوردهای انقلاب وظیفه ذاتی سپاه بود، که در اساسنامه اولیه سپاه عنوان شده بود. ارتش وظیفة پاسداری از مرزها را بر عهده داشت. کمک به ارتش در امر دفاع از مرزها که امروزه در قانون جدید سپاه به صراحت آمده، در اساسنامه آن‌موقع سپاه خیلی تأکید نشده بود. یعنی تصور نمی‌شد که جنگی پیش بیاید؛ بیشتر مقابله با ضدانقلاب و درگیری‌های داخلی تصور می‌شد.

به‌هر حال، قالب شکل‌گیری سپاه و بافت ساختاری‌اش بافتی نبود که انطباق صریح با رزم منظم پیدا کند. بیشتر ساختار سازمانی ناحیه، حوزه کشوری، منطقه و این سری مسایل بود. اصلاً بحث تیپ و لشکر و این‌طور چیزها مطرح نبود. اولین کسی که قالب ساختاری سپاه را تحت همین عنوان مطرح کرد و در انسجام منابع و امکانات نیروی انسانی نقش داشت، حسن باقری بود.

بنیان‌گذاری سازمان رزم سپاه یکی از ویژگی‌های خاص حسن باقری بود. ایجاد تیپ و لشکر همه از تلاش‌هایی بود که خیلی سخت پذیرفته می‌شد. من زمانی‌ که به تهران می‌رفتم. بسیاری از متولیان کشوری را می‌دیدم که نسبت به این سازمان‌دهی معترض بودند. با ما و حتی نسبت به شخص حسن باقری مسأله‌دار بودند. می‌گفتند شما دارید سپاه را تبدیل به تیپ و لشکر می‌کنید. ولی ضرورت ایجاب می‌کرد که سازمان در قالب ساختاری منظم برای مقابله با ارتش منظمی مثل ارتش عراق شکل بگیرد. بدیهی بود که اعزام‌های گسترده مردمی و نیروهای کادر سپاهی حاضر در جبهه باید در قالب یک سازماندهی قرار می‌گرفت. این فکر و نظر حتی در میدان رزم هم برای خیلی‌ها قابل قبول نبود، ولی حسن باقری به هر حال طراحی کرد و پایش ایستاد.